Rycerze Kolumba w Parafia pw. św. Wojciecha w Częstochowie
Rycerze Kolumba
Rada Nr 15672
w Częstochowie
Wiadomości
Św. Brat Albert

Adam Hilary Bernard Chmielowski

Św. Brat Albert

1845 -1916

Adam Chmielowski urodził się 20 sierpnia 1845r. w Igołomii k/ Krakowa w rodzinie Wojciecha Chmielowskiego i Józefy z domu Borzysławskiej. Miał troje młodszego rodzeństwa (Stanisława, Mariana i Jadwigę).Ojciec był urzędnikiem rządowym. Pracował w służbie celnej i często zmieniał miejsce pracy. W krótkim czasie przeprowadzili się do Warszawy. Ojciec otrzymał posadę naczelnika komory celnej w Szczypiornie pod Kaliszem a matka zajmowała się powiększającą się rodziną. W sierpniu 1853r. umiera ojciec. Matka pozostała z czworgiem dzieci z których najstarszy Adam miał zaledwie osiem lat. Dwa lata później Adam otrzymuje stypendium rządowe i kontynuuje edukację w Korpusie Kadetów w Sankt Petersburgu a po trzech latach wraca do Warszawy by podjąć naukę w Gimnazjum Realnym Jana Pankiewicza. W sierpniu 1859r. umiera mu matka. Po śmierci matki rodzeństwo przekazano pod opiekę siostry ojca- Petroneli Chmielowskiej. W 1861r. szesnastoletni Adam podejmuje naukę w Instytucie Politechnicznym i Rolno - Leśnym w Puławach. Tu zaprzyjaźnił się z wybitnym malarzem Maksymilianem Gierymskim jak również zetknął się z konspiracyjnym ruchem patriotycznym młodzieży akademickiej. 

Udział w Powstaniu Styczniowym
22 stycznia 1863r. wybucha Powstanie Styczniowe jako konsekwencja

napiętej sytuacji politycznej i prowokacyjnie zarządzonej branki do armii carskiej. Studenci puławscy i warszawscy są na tyle zorganizowani, że tworzą oddział akademicki około 500 osobowy. Wśród nich jest też 17- letni Adam Chmielowski. Pod dowództwem swojego kolegi dziewiętnastoletniego Leona Frankowskiego wyruszają w rejon pobliskiego Kurowa i tu przez tydzień organizują oddział uzupełniając go miejscowymi ochotnikami. Ponieważ w drugim dniu pobytu zorganizowali udaną zasadzkę na konwój pocztowy, byli obserwowani przez wywiad carski a następnie zmuszani do przemieszczania się w kierunku Kazimierza Dolnego gdzie na folwarku hr. Józefa Broniewicza związanego z organizacją narodową kwaterował sztab oddziału. W następnym tygodniu przemieścili się do Sandomierza. W dniu 8 lutego oddział wyszedł z miasta i w miejscowości Słupcza przyjął bitwę z regularnym oddziałem rosyjskim. Powstańcy zostali rozproszeni. W bitwie zginęło 28 powstańców a młody dowódca został ranny. Dalszy etap tej bitwy zakończył się w pobliskiej miejscowości Dwikozy gdzie zginęło 38 powstańców. Dowódca Leon Frankowski dostał się do niewoli a następnie został osądzony i stracony w Lublinie. Resztki oddziału poprowadził Antoni Zdanowicz do Sandomierza. Przy pomocy płk Piotra Ulatowskiego i hr. Józefa Broniewicza oddział przemieszcza się do Nowej Słupi gdzie pod Klasztorem na Świętym Krzyżu przyłącza się do zgrupowania Mariana Langiewicza. Adam Chmielowski w dniu 18 marca jako kawalerzysta bierze udział w bitwie pod leśniczówką Grochowiska pomiędzy Pińczowem a Buskiem. Po tej bitwie zgrupowanie Langiewicza liczące ok 3000 powstańców przekroczyło granicę zaboru austriackiego i nieoczekiwanie zostało internowane. Adam Chmielowski został internowany w obozie w Ołomuńcu, skąd zbiegł w maju 1863r. W czerwcu odnalazł uciekiniera z Ołomuńca, Zygmunta Chmieleńskiego, który pod Olkuszem organizował własny oddział powstańczy. Adam Chmielowski został podoficerem II plutonu kawalerii rtm. Jana Rzepeckiego. Dwa plutony kawalerii miały za zadanie zwiad i wartę na przemian co drugi dzień. Ponadto w każdej potyczce brały na siebie pierwsze uderzenie i ochronę piechoty. Nowo utworzony oddział wyruszył na północ na jurajskie tereny Ziemi Częstochowskiej. 

Walki na Ziemi Częstochowskiej

Pierwszym uderzeniem 7 lipca powstańcy zaskoczyli kąpiących się moskali w Parku Krasińskich w Złotym Potoku. Straty Rosjan były znaczne. Prawie wszyscy zginęli w tym kilku oficerów. Zdobyto broń i konie. Po kilku dniach w wyniku odsieczy musieli uchodzić w kierunku Koniecpola. Za Koniecpolem w kierunku Włoszczowy na pastwiskach wsi Rudniki, postanowili się umocnić. Dotarły tu przyprowadzone przez Dzianotta posiłki rozproszonych powstańców walczących w Przedborzu i Bąkowej Górze. Wykorzystując właściwości terenowe (mokradła poprzeplatane piaszczystymi wzgórzami polodowcowymi) Chmieleński postanowił przyjąć walkę na linii Załęże ,Rudniki, Zaróg. W bitwie tej w dniu 27 lipca zginęło ok.80 powstańców. Straty Rosjan były trzykrotnie wyższe. Kolejne bitwy z udziałem Adama Chmielowskiego obciążające głównie kawalerię to:

14 sierpnia pod Obiechowem za Szczekocinami strata 40 powstańców.
18 sierpnia pod Białą Wielką za Lelowem i wycofanie się na północ do Kąt

3 września–bitwa pod Przedborzem i ucieczka na południe pod Jędrzejów 22 września pod Ciernem 23 pod Warzynem oraz 24 pod Czarncą.

Po tak intensywnych działaniach Chmieleński przemieścił resztki oddziału znanym lipcowym szlakiem spod Czarncy przez Rudniki, Załęże, Koniecpol aż do Mełchowa. Tu w folwarku za wzgórzem otoczonym z trzech stron lasem postanowił odpocząć, pozbierać rozproszone wojsko i przeformować pododdziały. W dniu 30 września 1863r. doszło do regularnej bitwy z przeważającymi siłami rosyjskimi. Zginęli dwaj dowódcy pododdziałów piechoty a łącznik dowódcy kawalerzysta Adam Chmielowski w trakcie przekazywania meldunku został ciężko ranny w lewą nogę. Dowódca zarządził zorganizowany odwrót przez las w kierunku Bystrzanowic i Janowa. W walce poległo ok. 80 powstańców i tyle samo Rosjan. Ranny Adam Chmielowski dostał się do niewoli i w polowych warunkach amputowano mu nogę bez znieczulenia. Dalsze leczenie odbywało się w szpitalu w Koniecpolu. Uniknął zesłania w głąb Rosji prawdopodobnie przez interwencję rodziny został wywieziony na dalsze leczenie do Paryża. Tam otrzymuje najlepszą na owe czasy protezę. Po amnestii w 1865r. wraca do Warszawy by ukończyć szkołę maturalną i podjąć dalsze studia. Po roku wyjeżdża do Gandawy w Belgii by tam rozpocząć studia techniczne jak tego wymagała rodzina dysponująca spadkiem. 

Studia i działalność artystyczna

Pieniędzy ze spadku starczyło na dwa lata studiów technicznych. Adam przejawiał coraz większe zainteresowanie malarstwem. Wraca do Krakowa ponieważ tu jest większa swoboda działania. Oddaje się całkowicie malarstwu. Tu znajduje protektorów którzy chcą mu finansować studia zagraniczne. Najpierw wyjeżdża do Paryża a następnie podejmuje studia w Monachium. Tu spotyka środowisko polskich artystów: Stanisława Witkiewicza, Leona Wyczółkowskiego, Aleksandra Gierymskiego, Józefa Chełmońskiego. Tu powstają pierwsze jego obrazy o tematyce religijnej. W dorobku Adama Chmielowskiego jest 61 obrazów olejnych,22 akwarele i 15 rysunków. Przełomowym dziełem jest obraz Chrystusa umęczonego zatytułowany „Ecce Homo” Po namalowaniu tego obrazu nastąpiła w nim przemiana duchowa. Zaczął przyjmować do świadomości, że twórczość artystyczna to jeszcze nie wszystko, że są wartości wyższe jak niesienie pomocy ludziom potrzebującym.

Świadczenie miłosierdzia i działalność zakonna

Próbował wstąpić do Zakonu Jezuitów w Starej Wsi pod Lwowem jednak przeżył załamanie depresyjne wymagające leczenia. Cztery lata przebywał u brata Stanisława. W roku 1884 osiadł w Krakowie gdzie dalej malował, ale coraz bardziej zajmował się pomocą dla bezdomnych i chorych. Chodził po ulicach Krakowa i zbierał odzież i żywność dla bezdomnych. Ta działalność tak go zabsorbowała, że z czasem porzucił malarstwo na rzecz tworzenia ośrodków dla bezdomnych. U władz miasta wypraszał lokale na ogrzewalnie dla bezdomnych. W końcu zamieszkał z nimi w tych ogrzewalniach. 25 sierpnia 1887r. w Kaplicy Loretańskiej kościoła Ojców Kapucynów w Krakowie Adam Chmielowski przywdział szary habit Zakonu Św. Franciszka i przybrał imię Albert. Po roku złożył śluby zakonne, tym samym dał początek założonemu przez siebie Zgromadzeniu Braci Albertynów. Z czasem utworzył nowe ośrodki pomocy bezdomnym we Lwowie ,w Tarnowie i w Zakopanem. W 1891r. założył Zgromadzenie Sióstr Albertynek. Brat Albert zmarł na raka żołądka w dniu Bożego Narodzenia 1916r. w opinii świętości. Życie i osobowość Brata Alberta wywierała wpływ na następne pokolenia. Młody Karol Wojtyła napisze utwór dramatyczny p.t „Brat Naszego Boga”. Jako Papież Jan Paweł II dopełni Beatyfikacji Brata Alberta w Krakowie 22 czerwca 1983r. i kanonizacji 12 listopada 1989r.w Rzymie.

Opracowanie: Rycerze Kolumba Rady 15672 w Częstochowie 

Rycerze Kolumba Rada Nr 15672 w parafi pw. św. Wojciecha w Częstochowie
       ul. Brzeźnicka 59
       42-200 Częstochowa
tel. 502 025 254